รมว.วัฒนธรรมกำชับบูรณะราชรถ-พระเมรุมาศให้เสร็จใน 1 ปี พร้อมจัดพระราชพิธีถวายพระเพลิงสมเด็จพระพันปีหลวง

เมื่อวันที่ 27 ตุลาคม พ.ศ. 2568 ที่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร กรุงเทพมหานคร น.ส.ซาบีดา ไทยเศรษฐ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม ได้เปิดประชุมหารือเร่งด่วนกับผู้บริหาร กรมศิลปากร เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับ พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงกรุงเทพมหานคร อย่างสมพระเกียรติที่สุด — โดยสั่งการชัดเจนว่า ราชรถ ราชยาน และคานหาม ทุกองค์ต้องบูรณะเสร็จภายใน 1 ปี และ พระเมรุมาศ ต้องร่างแบบให้แล้วเสร็จภายใน 2-3 เดือน

ช่างสิบหมู่กลับมาอีกครั้ง ใช้ทีมเดียวกับรัชกาลที่ 9

สิ่งที่ทำให้การบูรณะครั้งนี้แตกต่างคือการใช้ทีมช่างฝีมือชุดเดียวกับที่เคยทำงานในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 ซึ่งประกอบด้วยช่างสิบหมู่และผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปวัฒนธรรมที่ผ่านการฝึกฝนมาหลายสิบปี

ไม่ใช่แค่การซ่อมแซม — แต่เป็นการฟื้นฟูให้กลับมางดงามเหมือนเดิม ทุกชิ้นงานต้องผ่านการตรวจสอบด้วยมาตรฐานเดียวกับที่ใช้ในปี 2562 ที่ผ่านมา ไม่ว่าจะเป็นการปิดทองคำแท่งบนล้อราชยาน การสลักไม้สักด้วยลวดลายดอกไม้ทองคำ หรือการถักทอผ้าไหมพิเศษสำหรับผ้าคลุมพระยานมาศ

“ช่างทุกคนรู้ว่าเขาไม่ได้แค่ทำงาน — เขากำลังทำให้ประวัติศาสตร์เดินต่อไป” ผู้อำนวยการกรมศิลปากรเปิดเผยหลังการประชุม

พระเมรุมาศร่างแบบเสร็จใน 3 เดือน สร้างจริงต่อทันที

ขณะที่การบูรณะราชรถอยู่ในขั้นเตรียมวัสดุ งานออกแบบ พระเมรุมาศ กำลังอยู่ในขั้นตอนสุดท้ายของการร่างแบบ โดยมีทีมสถาปนิกและนักวิชาการศิลปะโบราณจาก กรมศิลปากร ทำงานร่วมกับผู้เชี่ยวชาญจากมหาวิทยาลัยศิลปากร

แบบที่เสนออยู่ในขณะนี้ยังคงยึดหลัก “สิ่งศักดิ์สิทธิ์ต้องสอดคล้องกับตำราพระราชนิพนธ์” — ไม่ได้ดัดแปลงตามเทรนด์สมัยใหม่ แต่กลับต้องย้อนกลับไปดูภาพถ่ายจากพระเมรุมาศในรัชสมัยรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 9 เพื่อให้แน่ใจว่าทุกมุม ทุกส่วน ทุกสัดส่วนถูกต้องตามโบราณราชประเพณี

คาดว่าภายในเดือนมกราคม 2569 จะเริ่มงานก่อสร้างจริงที่บริเวณ ท้องสนามหลวง ซึ่งจะใช้เวลาประมาณ 7-8 เดือนในการก่อสร้างเต็มรูปแบบ

คณะกรรมการ 8 ชุด จัดการทุกขั้นตอนอย่างเป็นระบบ

คณะรัฐมนตรีได้มีมติแต่งตั้ง คณะกรรมการ 8 ชุด เพื่อแบ่งหน้าที่อย่างชัดเจน — ตั้งแต่การจัดซื้อวัสดุ ดูแลความปลอดภัย ควบคุมงบประมาณ ไปจนถึงการจัดการการเข้าถึงของประชาชน

หนึ่งในชุดนั้นคือ “คณะกรรมการจัดการความทรงจำ” ซึ่งรับผิดชอบรวบรวมภาพถ่าย บันทึกเสียง และคำพูดจากประชาชนที่ต้องการร่วมถวายความอาลัย รวมถึงการจัดทำหนังสือประวัติศาสตร์ฉบับพิเศษเพื่อส่งมอบให้กับหอจดหมายเหตุแห่งชาติ

“ไม่มีการห้ามกิจกรรมใดๆ ที่เกี่ยวข้องกับความทรงจำ” น.ส.ซาบีดา ย้ำกับที่ประชุม — ซึ่งหมายความว่า โรงเรียน วัด หรือแม้แต่ชุมชนสามารถจัดกิจกรรมรำลึกได้ตามความเหมาะสม

ถวายสักการะ 2 ช่วง ประชาชนเข้าร่วมได้ทั้งปี

การถวายสักการะพระบรมศพจะแบ่งเป็น 2 ช่วงชัดเจน

• ช่วงที่ 1 (ตั้งแต่วันที่ 27 ตุลาคม 2568) — ที่ ศาลาสหทัยสมาคม ในพระบรมมหาราชวัง ประชาชนสามารถเข้าถวายพระพานดอกไม้ ลงนามในสมุดหลวง และชมพระฉายาลักษณ์ของสมเด็จพระพันปีหลวง
• ช่วงที่ 2 (เริ่ม 9 พฤศจิกายน 2568) — หลังพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลครบ 15 วัน พระบรมศพจะย้ายไปประดิษฐานที่ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ซึ่งจะเปิดให้ประชาชนเข้าถวายสักการะต่อเนื่องจนถึงวันถวายพระเพลิง

ที่น่าสนใจคือ แม้จะมีการจัดพิธีทางศาสนาอย่างเข้มข้น แต่ไม่มีการปิดกั้นการเดินทางหรือการใช้ชีวิตประจำวันของประชาชน — รัฐบาลตั้งใจให้ความเศร้าโศกเป็น “ส่วนหนึ่งของชีวิต” ไม่ใช่ “การหยุดทั้งประเทศ”

บำเพ็ญพระราชกุศล 7 วัน 50 วัน 100 วัน — ตามแบบโบราณ

การบำเพ็ญพระราชกุศลจะดำเนินไปตามลำดับเวลาตามประเพณีพุทธ-พราหมณ์ ที่เรียกว่า “สมวาร”

• ครบ 7 วัน — 30 ตุลาคม 2568 (สัตตมวาร)
• ครบ 15 วัน — 10 พฤศจิกายน 2568 (ปัณรสมวาร)
• ครบ 50 วัน — 15 ธันวาคม 2568
• ครบ 100 วัน — 5 กุมภาพันธ์ 2569 (ปัญญาสมวาร)

ในแต่ละวาร จะมีการสวดพระอภิธรรม ถวายสังฆทาน และมีการประโคมพระสุรเสียงจากพระสงฆ์ 500 รูป ซึ่งจะเริ่มตั้งแต่เวลา 05.00 น. จนถึง 21.00 น. ทุกวัน

เมื่อวันที่ 28 ตุลาคม เวลา 19.16 น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งจากพระราชวังดุสิตไปยังพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท — ซึ่งเป็นครั้งแรกที่พระองค์ท่านเสด็จฯ ด้วยพระองค์เองในช่วงนี้ สะท้อนถึงความใกล้ชิดและทรงให้ความสำคัญอย่างยิ่ง

ทำไมต้องเร่งให้เสร็จใน 1 ปี?

คำตอบอยู่ที่ “ความหมาย” ไม่ใช่แค่ “เวลา”

การบูรณะราชรถและสร้างพระเมรุมาศไม่ใช่แค่งานก่อสร้าง — มันคือการส่งต่อความเคารพจากคนรุ่นหนึ่งไปยังอีกรุ่นหนึ่ง

ในปี 2562 ชาวไทยกว่า 10 ล้านคนเดินทางมาถวายสักการะพระบรมศพรัชกาลที่ 9 อย่างสงบ ไม่มีความรุนแรง ไม่มีการชิงไหวพริบ — แค่ความเงียบและความจริงใจ

ครั้งนี้ รัฐบาลไม่ต้องการให้ใครต้องรอ — ไม่ต้องการให้เด็กคนหนึ่งเติบโตมาแล้วไม่เคยเห็นราชรถที่เคยเคยพาสมเด็จพระนางเจ้าฯ ไปทรงเยี่ยมราษฎร

“เราไม่ได้กำลังสร้างสิ่งก่อสร้าง — เราสร้างความทรงจำที่จะอยู่กับชาติไปอีกหลายร้อยปี”